Voor veel mensen met autisme kunnen sociale situaties uitdagend zijn. Waar spontane gesprekken voor anderen vanzelfsprekend zijn, vereisen ze voor mij zorgvuldige voorbereiding en strategie. In deze blog deel ik mijn strategieën om sociaal over te komen. Dit klinkt een beetje als faken, iets doen wat je eigenlijk niet bent. Maar dat is niet helemaal hoe ik het zie. Ik vind het namelijk best wel fijn om mensen om me heen te hebben en ik zou mezelf, ondanks mijn autisme, omschrijven als sociaal persoon. Echter door mijn autisme heb ik soms moeite met het aanvoelen van situaties en het anticiperen hierop. Om het mezelf makkelijker te maken en me wat zekerder te voelen heb ik voor mezelf een aantal strategieën ontwikkeld.
Vaste zinnen en scripts
Een van de manieren waarop ik me voorbereid op sociale situaties is door vaste zinnen en scripts te gebruiken. Dit helpt me om op het juiste moment de juiste woorden te vinden, zonder dat ik overvallen word door de situatie. Bijvoorbeeld, als iemand niest, ben ik altijd de eerste die "gezondheid!" zegt. Dit lijkt misschien een kleine handeling, maar voor mij is het een manier om controle te houden en te laten zien dat ik sociaal betrokken ben.
Het gaat zelfs zover dat als iemand vijf keer niest, ik vijf keer "gezondheid!" zeg. Dit gedrag heb ik mezelf aangeleerd om ervoor te zorgen dat ik op de juiste momenten de juiste dingen zeg, zonder dat ik te veel hoef na te denken. Het automatiseren van deze reacties geeft me rust en zorgt ervoor dat ik minder angst ervaar in sociale situaties.
Een ander vast script is dat ik altijd help wanneer de situatie zich voordoet. Gaan we ergens eten, dan help ik afruimen (ja, zelf in een restaurant, omdat dit er zo in zit). Wordt er op een feestje met hapjes rondgegaan? Ik help even! Dit lijkt heel hulpvaardig, maar in feite kopieer ik bepaald gedrag waarvan ik denk dat het sociaal wenselijk. Daarnaast geef ik mezelf hiermee een duidelijke taak en dat geeft me rust van de vragen in mijn hoofd.
Het krachtige effect van persoonlijke details
Een andere strategie die ik gebruik is het onthouden van specifieke details over mensen. Ik probeer te onthouden waar ze op vakantie zijn geweest, wanneer ze jarig zijn, of welke hobby's ze hebben. Deze informatie gebruik ik vervolgens om in gesprekken altijd een specifieke vraag te kunnen stellen. Hierdoor kom ik sociaal en geïnteresseerd over en voorkom ik ongemakkelijke stiltes.
Als ik bijvoorbeeld weet dat iemand net terug is van vakantie, dan vraag ik hoe de reis was. Dit lijkt misschien een simpele vraag, maar voor mij is het een manier om een gesprek gaande te houden en sociaal vaardig over te komen, zonder dat ik me overweldigd voel.
Voorbereiding is de sleutel tot succes
Voor werkgerelateerde gesprekken is voorbereiding essentieel. Voorafgaand aan een gesprek probeer ik in mijn hoofd na te gaan welke vragen gesteld kunnen worden en hoe ik hierop zal reageren. Dit geeft me een gevoel van controle en voorkomt dat ik verrast word door onverwachte vragen.
Daarnaast hou ik altijd iets achter de hand wat specifiek met die persoon te maken heeft, zodat ik eventuele stiltes kan verbreken. Dit kan gaan over een project waaraan die persoon werkt, of een hobby waarvan ik weet dat ze die hebben. Door dit achter de hand te houden, voorkom ik dat ik vastloop in het gesprek.
De uitdaging van onverwachte vragen
Ondanks mijn zorgvuldige voorbereiding, blijft het lastig om om te gaan met onverwachte vragen. Wanneer iemand iets vraagt waar ik niet op voorbereid ben, heb ik moeite om te schakelen. Soms lukt het me om toch een antwoord te geven, maar vaak raak ik hierdoor uit balans en loopt mijn hoofd vast. Dit is een van de moeilijkste aspecten van sociale interactie voor mij. Ik probeer nu vaak tijd te winnen, zodat ik rustiger na kan denken over het antwoord. Bijvoorbeeld door te vragen: "Zou je dat nog eens kunnen herhalen?" of "Ik moet hier even over nadenken, ik kom er zo op terug." Ook probeer ik thuis in een veilige omgeving gesprekken te oefenen of voor te bespreken.
Oogcontact en sociale etiquette
Naast het gebruik van vaste zinnen en het onthouden van details, heb ik mezelf ook aangeleerd om mensen aan te kijken tijdens een gesprek. Dit doe ik niet door hen direct in de ogen te kijken, maar door iets onder hun ogen te kijken. Op deze manier lijkt het alsof ik oogcontact maak, zonder dat ik me ongemakkelijk voel.
Verder zorg ik er altijd voor dat ik mensen een hand geef en me netjes voorstel wanneer ik iemand voor het eerst ontmoet. Als ik wegga, zeg ik iedereen gedag. Eerder deed ik persoonlijk, bijvoorbeeld op een verjaardag of ander feestje. Dit kostte veel tijd en ik kwam erachter dat dit ook niet per se verwacht wordt, wanneer je iemand persoonlijk niet zo goed kent. Nu doe ik het vaak meer algemeen, door mijn hand op te steken bij wijze van afscheid. Wanneer iedereen lacht, lach ik mee. Wanneer ik twijfel, glimlach ik. Dit zijn kleine handelingen, maar ze zorgen ervoor dat ik sociaal overkom en dat mensen een positieve indruk van me hebben.
Conclusie
Leven met autisme in een wereld waarin sociale interacties centraal staan, vraagt om aanpassingen en strategieën. Door vaste zinnen en scripts te gebruiken, specifieke details te onthouden en zorgvuldig te plannen, kan ik mijzelf presenteren op een manier die past binnen de verwachtingen van de maatschappij. Hoewel onverwachte situaties nog steeds een uitdaging vormen, geven deze strategieën me de rust en controle die ik nodig heb om goed te functioneren in sociale situaties.
Benieuwd welke lessen ik nog meer heb geleerd? In de blog Ongebruikelijke lessen die ik heb geleerd van Sam Gardner vind je nog een aantal strategieën die ik toepas in mijn eigen leven.