Als vader van vier kinderen en partner weet ik als geen ander hoe uitdagend verjaardagen en andere feesten of feestdagen kunnen zijn. Voor de meeste mensen zijn deze momenten vooral gevuld met vreugde en gezelligheid, maar voor mij, en veel anderen met autisme, kunnen ze een bron van stress en overprikkeling zijn. Begrijp me niet verkeerd, ik hou zeker van een feestje, maar ik heb gemerkt dat het leuker is voor mezelf en mijn omgeving, wanneer ik me bewust ben van een aantal dingen. In deze blog wil ik mijn ervaringen en tips delen om deze gebeurtenissen leuker te maken voor zowel kinderen als volwassenen met autisme.
Sociale interactie
Sociale interactie is voor mensen met autisme vaak moeilijk. Autisme Spectrum Stoornis (ASS) beïnvloedt de manier waarop iemand communiceert en omgaat met anderen. Tijdens feesten wordt er van ons verwacht dat we met meerdere mensen tegelijkertijd praten en lachen, wat best wel overweldigend kan zijn. Ik heb geleerd dat het helpt om van tevoren enkele gespreksonderwerpen voor te bereiden en korte doelen te stellen, zoals met drie mensen een kort gesprek voeren. Dit geeft me een gevoel van controle en richting. Zo was mijn dochter een keer jarig en vierde ze dit samen met een vriendin. De broer van dit vriendinnetje was nogal klein van stuk en omdat het me opviel, ben ik hier tijdens de verjaardag zeker 5 keer over begonnen. Niet met de intentie om vervelend te doen, ik benoem nou eenmaal dingen die me opvallen. Maar niet zo heel erg leuk voor de jongen in kwestie. Het helpt mij dus, om hier van te voren even over na te denken.
Overprikkeling
Verjaardagen of andere feestjes zijn vaak luidruchtig en druk, met veel geluiden, fel licht en verschillende geuren. Dit kan snel leiden tot overprikkeling, een veelvoorkomend kenmerk van autisme. De hersenen van iemand met autisme verwerken sensorische informatie anders, wat betekent dat normale prikkels als overweldigend kunnen worden ervaren. Ik kijk van tevoren naar een rustige plek waar ik me even kan terugtrekken als het me te veel wordt. Dit kan buiten in de tuin zijn, een andere ruimte of soms gewoon het toilet. Wat ook helpend kan zijn, is het meebrengen van een koptelefoon om het geluid te dempen of het dragen van een zonnebril binnen om de verlichting te dimmen. Zelf heb ik hier nog geen gebruik van gemaakt, maar het zijn wel opties die je kunt overwegen. Het is belangrijk om dit te communiceren richting degene die het feestje geeft, zodat ze het begrijpen en respecteren.
Voorbereiding: De sleutel tot succes
Goede voorbereiding is essentieel. Structuur en voorspelbaarheid zijn vaak erg belangrijk voor mensen met autisme. Ik vind het fijn om te weten hoe de dag eruit zal zien, wie er zullen zijn en wat de verwachtingen zijn. Dit helpt om mijn angst te verminderen. Ik vraag bijvoorbeeld vooraf naar het schema van het feest: wanneer we eten, of er activiteiten zullen zijn, enzovoort. Als het een verrassing is, vind ik het fijn om ten minste wat basisinformatie te krijgen. Ik ben een makkelijke eter, dus daarover heb ik meestal geen stress, maar vind je dat wel spannend? Breng eigen eten mee als je je zorgen maakt over onbekend voedsel. Ook dit moet je van te voren wel even aangeven.
Zelf een feestje geven?
Geef ik zelf een feestje, bijvoorbeeld de verjaardag van één van de kinderen, dan volgen we een vaste structuur om voor te bereiden. Ook de dag zelf proberen we in te delen volgens een vaste structuur. Zo weet ik wat er van me verwacht wordt en wat ik zelf kan verwachten. Van te voren wil ik weten wie we uitnodigen, wanneer we boodschappen doen, wat er te eten en te drinken moet zijn en hoe laat er visite is. Voor elke verjaardag maken we de avond van te voren taart, ontbijten we 's ochtends met taart en verspreiden we het bezoek over 2 dagdelen. Tussendoor heb ik dan rust om even te ontprikkelen, wat voor mezelf te doen en op te ruimen en de honden uit te laten. Het lijken allemaal kleine dingetjes, maar die kleine vaste punten, geven mij houvast en zekerheid. Wordt het me allemaal toch nog teveel en kan ik me met goed fatsoen niet terugtrekken? Ik heb de volgende strategie ontdekt: Ik ga iets nuttigs doen :-) Een win-win voor iedereen! Even glazen bijvullen, koffie zetten, tafels afnemen, hapjes maken.. van alles om bezig te zijn, niet te hoeven praten en even in m'n eigen wereld te zijn.
Naar een feestje gaan of een feestje geven, vind ik dus best leuk, mits ik een aantal dingen in m'n hoofd hou die voor mij goed werken. Misschien heb je iets aan onderstaande tips.
Tips voor volwassenen met ASS
- Stel realistische verwachtingen: Focus bijvoorbeeld op enkele kwalitatieve interacties in plaats van iedereen te willen spreken. Of geef je zelf soms een break, je hoeft niet altijd overal bij te zijn.
- Creëer een escape: Kijk of er een rustige plek is waar je je kunt terugtrekken als je overprikkeld raakt. Of bedenk van te voren wat je kunt zeggen als het je toch teveel wordt.
- Breng geruststellende items mee: Neem een fidget spinner, koptelefoon, of ander item mee. Een armbandje op je pols om mee te friemelen, kan ook goed werken.
- Communiceer je behoeften: Laat de gastheer/vrouw en anderen weten wat je nodig hebt om het feest leuk te houden.
- Plan pauzes: Neem regelmatig korte pauzes om even op adem te komen.
Tips voor kinderen met autisme
- Bereid je kind voor: Leg uit wat er gaat gebeuren tijdens het feest, wie er zullen zijn en wat de verwachtingen zijn.
- Creëer een veilige plek: Zorg dat er een rustige plek is waar je kind zich kan terugtrekken als het te veel wordt.
- Breng vertrouwde items mee: Neem favoriete speelgoed, een knuffel of een ander vertrouwd item mee dat helpt om te kalmeren.
- Gebruik visuele hulpmiddelen: Gebruik afbeeldingen of een schema om je kind te laten zien wat er gaat gebeuren.
- Geef je kind tijd om te wennen: Laat je kind de tijd nemen om zich aan te passen aan de omgeving en de mensen.
Ken jij iemand in je omgeving met ASS?
Tips voor mensen zonder ASS
- Wees begripvol: Begrijp dat sociale interacties en prikkels overweldigend kunnen zijn voor mensen met autisme.
- Stel vragen: Vraag soms even hoe het gaat of, wanneer iemand vastloopt, geef even een escape (bijv een korte boodschap of een klein klusje zodat iemand zich af kan zonderen).
- Respecteer grenzen: Als iemand aangeeft even een luchtje te gaan scheppen of naar huis te willen, respecteer dat zonder vragen te stellen of te pushen. Nee zeggen, is namelijk lastig.
- Escape aanbieden: Geef van te voren aan waar iemand zich even terug kan trekken, bijvoorbeeld een rustige ruimte of lekker buiten.
- Geef structuur: Bied een overzicht van het feest aan, of kondig aan wat er gaat gebeuren. Dit vermindert angst.
Verjaardagen en andere feesten hoeven geen bron van stress te zijn. Met de juiste voorbereiding, communicatie en begrip kan het voor iedereen leuk en gezellig zijn!
Hilbert Haan
Founder Kracht van Uniek