Het is weer december. De wereld lijkt zich op te maken voor de “gezelligste tijd van het jaar.” Overal zie je kerstbomen, knipperende lichtjes en hoor je kerstliedjes. Supermarkten worden omgetoverd tot doolhoven vol bijzondere producten, die je nooit eerder hebt gezien. Voor veel mensen is dit dé tijd van samenzijn, tradities en gezelligheid. Voor mij? Het is eerder een tsunami van prikkels.
Ik voel me soms net The Grinch. Kerstmis leek altijd meer stress dan plezier op te leveren: te veel mensen, te veel lawaai en een totale ontregeling van mijn normale routine. Maar hoe ouder ik word, hoe meer ik begrijp wat ik nodig heb. En dat maakt dat ik langzaam begin te genieten van deze feestdagen.
Als je autisme hebt, of als je iemand kent met autisme, zijn de feestdagen vaak een uitdaging. Maar dat betekent niet dat het geen fijne tijd kan zijn. Hier zijn een aantal tips die ik de afgelopen jaren heb geleerd en graag met jullie wil delen.
Hoe overleef ik kerst? Mijn tips:
- Plan vooruit
- Onvoorspelbaarheid kan stressvol zijn. Vraag vooraf naar de planning van feestdagen. Waar vieren jullie kerst? Hoe laat begint het? Hoe lang blijft iedereen?
- Als het kan, houd een vaste plek voor jezelf vrij waar je even kunt bijkomen als het te veel wordt.
- Creëer je eigen tradities
- Je hoeft niet alle “klassieke” tradities te volgen. Als je bijvoorbeeld liever thuis blijft in plaats van een drukke kerstmarkt te bezoeken, is dat helemaal oké.
- Kies activiteiten waar jij van geniet, zoals een wandeling in een rustige omgeving of een filmavond met één goede vriend of vriendin.
- Vermijd overprikkeling
- Knipperende lichtjes en luide muziek kunnen overweldigend zijn. Zet lampjes op een rustig knipperpatroon of kies voor zachte verlichting.
- Draag een koptelefoon of oordoppen als de drukte te veel wordt.
- Stel grenzen
- Het is oké om “nee” te zeggen. Je hoeft niet bij elk kerstdiner aanwezig te zijn of urenlang spelletjes te spelen als je daar geen energie voor hebt.
- Bereid je voor op veranderingen
- Supermarkten, winkels en zelfs het verkeer zijn anders in december. Probeer je boodschappen op rustige momenten te doen, zoals vroeg in de ochtend.
Wat kan iemand anders doen? Tips voor mensen in de directe omgeving:
- Vraag wat iemand nodig heeft
- Het lijkt misschien vanzelfsprekend, maar veel mensen met autisme vinden het prettig als je gewoon vraagt wat ze nodig hebben om zich comfortabel te voelen.
- Respecteer grenzen
- Als iemand aangeeft dat ze een pauze nodig hebben of niet mee willen doen aan een activiteit, respecteer dat dan. Ze proberen niet ongezellig te zijn; ze zorgen voor zichzelf.
- Houd rekening met prikkels
- Probeer een balans te vinden in de sfeer. Niet iedereen houdt van harde muziek, fel licht of een volle tafel. Soms kan een beetje minder juist meer zijn.
- Communiceer duidelijk
- Geef duidelijkheid over wat er gaat gebeuren tijdens de feestdagen. Wie komen er? Wat staat er op het programma? Hoe laat begint en eindigt het?
- Sta open voor andere tradities
- Iemand met autisme kan een eigen draai willen geven aan kerst. Misschien vieren ze het liever klein, op een rustige manier. Sta open voor hun ideeën en geef ze ruimte om de feestdagen op hun eigen manier te beleven.
Kerstmis 2.0
Wat ik door de jaren heen heb geleerd, is dat kerstmis niet draait om perfectie of tradities die niet bij mij passen. Het gaat om momenten van rust, verbinding en oprechte gezelligheid—op een manier die voor mij werkt. Voor mij betekent dat een avondje op de bank met een warme kop thee, een rustig kerstliedje en een goed boek.
Misschien lijkt het alsof iedereen uitkijkt naar de feestdagen, maar als jij dat niet doet, is dat ook oké. Door te luisteren naar wat je echt nodig hebt, kun je kerst op jouw manier vieren. En dat is uiteindelijk waar het écht om draait.
Ik wens iedereen een fijne, comfortabele kerst en een heerlijke jaarwisseling! Probeer los te laten hoe het 'moet' en te omarmen hoe het anders kan!
Hilbert